İran, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE), 1994-2018 devrindeki askeri harcamaları ve silah transferlerine ait rapor yayınlandı.
Buna göre Suudi Arabistan, geçen yıl 67.6 milyar dolarla dünyada askeri teçhizata en fazla yatırım yapan 3’üncü ülke oldu.
SURİYE’DE REJİME SİLAH TEMİN ETMEYE DEVAM EDİLİYOR
Stockholm Memleketler arası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) raporuna nazaran, Yemen’de asker konuşlandıran Suudi Arabistan ve BAE, Libya’daki iç çatışmaya müdahil olan Katar ile BAE ve Suriye’de rejime askeri dayanak sağlayan İran, bunların yanı sıra Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da birçok devlet dışı aktörlere de silah temin etmeye devam ediyor.
BAE’NİN ASKERİ HARCAMALARI DİKKAT ÇEKTİ
SIPRI bilgileri ayrıyeten, bilhassa son 15 yılda silah birikimini süratle artıran Suudi Arabistan, Katar ve BAE’nin GSYİH’lerinin kıymetli bir kısmını askeri harcamaların oluşturduğunu ortaya koyuyor.
Öte yandan SIPRI, Katar ve BAE’de idarenin askeri harcamalara ait net bilgileri açıklamadığına dikkati çekerken, İran ve Suudi Arabistan’ın askeri sarfiyatları konusunda birtakım soru işaretleri bulunduğunu belirtiyor.
İRAN SİLAH HARCAMALARINI ARTIRDI
SIPRI’nın bilgilerine nazaran İran, 1994-2018 periyodunda en fazla askeri harcamayı 2006’da yaptı. İran’ın askeri harcamalarında 2012-2013 yıllarındaki ani düşüş ise Avrupa Birliği’nin (AB) bu ülkeye ekonomik ve finansal yaptırımlarının akabinde yaşandı.
ABD’nin ve AB’nin 2015’te İran’a yönelik yaptırımları kısmen kaldırmasından sonra İran ekonomisindeki düzelme, askeri harcamalara da yansıdı. İran’ın askeri harcamalarında, 2015-2017 yıllarında yüzde 25 artış görüldü.
Ancak 2018’de ülke ekonomisindeki sıkıntılar nedeniyle bir evvelki yıla nazaran yüzde 9,5 düşüşle İran, 13.2 milyar dolarlık askeri harcama gerçekleştirdi.
Silah transferi 1994’ten 2018’e kıymetli ölçüde düşen İran’da bu durumun en değerli nedenini, memleketler arası ambargolar ve ekonomik düşünceler oluşturuyor.
RUSYA VE ÇİN’DEN ASKERİ ALIŞVERİŞ
Balistik füzeler, seyir füzesi, insansız hava araçları üzere belirli başlı kıymetli askeri teçhizatları üretme ve geliştirme kapasitesine sahip İran, bunların yanı sıra 2014-2018 periyodunda silah transferlerinin yüzde 96’sını Rusya’dan gerçekleştirirken, geri kalan askeri muhtaçlıklarını Çin’den karşıladı.
Bu kapsamda, Rusya’dan 2016’da temin edilen S-300 hava savunma sistemleri 2007’den bu yana İran’ın transfer ettiği birinci en kıymetli askeri harcamalardan birini oluşturuyor.
GSYİH’sinin yüzde 2,5’ini askeri harcamaların oluşturduğu İran, dünya sıralamasında ise 25’inci sırada yer alıyor.
SUUDİ ARABİSTAN KÖRFEZ’DE EN FAZLA ASKERİ HARCAMA YAPAN ÜLKE
Suudi Arabistan, 2018’de 67.6 milyar dolar askeri harcama gerçekleştirdi. Bu sayı Suudi Arabistan’ı askeri harcamalar dünya sıralamasında 3’üncü sıraya, Körfez’de ise açık orta en fazla askeri harcama yapan ülke pozisyonuna yerleştiriyor.
Askeri harcamalar ülkede 1996-1998 devrinde yüzde 57, 2003-2007 yıllarında yüzde 76 ve 2011-2015 yıllarında yüzde 63 oranında arttı.
Öte yandan, ülke iktisadının ana kaynağı petrolün fiyatında 2014’te yaşanan düşüş Suudi Arabistan’da askeri harcamalara da yansıdı. Ülkede 2014-2016 yıllarında askeri masraflarda yüzde 28 azalma görüldü.
Suudi Arabistan’ın askeri kabiliyete verdiği önceliğin asıl göstergesi ise askeri harcamalarının 2018’de GSYİH’nin yüzde 8,8’i olması. Askeri harcaması 2009-2013 devrinde yüzde 192 yükselen Suudi Arabistan, 2014-2018 yıllarında da dünya genelinde en fazla silah transfer eden ülke pozisyonunda yer aldı.
EN FAZLA SİLAH TRANSFERİ AMERİKA’DAN
Suudi Arabistan’a en fazla silah transferi ise ABD ve İngiltere’den oldu. Bunların yanı sıra Çin ve Rusya da son yıllarda, Suudi Arabistan’a silah satma gayretlerini artırdı.
KATAR’IN 4 YILLIK ASKERİ HARCAMASI 50 MİLYAR DOLAR
Katar, askeri harcamalarını 2010 sonrası devirde değerli ölçüde artırdı. Libya ve Suriye’deki çatışmalarda etkin rol almaya başlayan Katar’ın dış siyasetindeki değişim, askeri harcamalarına da yansıdı.
SIPRI, Katar’ın mevcut askeri harcamasının net olmadığını belirtirken, son 5 yılda silah transferini kıymetli ölçüde artırdığını bildirdi. Katar ile 2014-2018 yıllarında yapılan askeri mutabakatların pahası ise SIPRI raporuna nazaran 50 milyar dolar.
ABD ve Almanya, Katar’a en çok silah transfer eden iki ülke olarak öne çıkıyor.
BAE ORTA DOĞU’DA EN ÇOK ASKERİ HARCAMA YAPAN 2’İNCİ ÜLKE
BAE’nin askeri harcamalarındaki artışın en kıymetli nedenini öbür ülkelerde gerçekleştirdiği askeri operasyonlar ve öbür ülkelerden aldığı silahlar oluşturuyor.
Yemen ve Libya’daki çatışmalara müdahil olan BAE, 2000’lerden itibaren yeni tip silahlara yönelik yatırımını artırdı.
SIPRI’nın bilgilerine nazaran BAE, 2014’te 22,8 milyar dolarla Orta Doğu’da en fazla askeri harcama yapan 2’nci, dünyada ise 14’üncü ülke oldu.
